MATERI UNGGAH-UNGGUH BASA JAWA LENGKAP

 


UNGGAH-UNGGUH BASA JAWA

 

1.      BASA NGOKO LUGU

Basa ngoko lugu yaiku basa kang wujud tembunge ngoko kabeh.

 

Kang nggunakake:

1.    Kanca marang kanca sing wis akrab.

2.    Wong tuwa marang wong enom.

Tuladha:

Toni              :  “Sur, ngesuk ana tugas apa ora?”

Surti              :  “Ora ana, tapi aja klalen nggawa alat kebersihan.”

 

2.      BASA NGOKO ALUS

Basa ngoko alus yaiku basa kang wujud tembunge ngoko karo tembung krama inggil (tembung kriya,tembung sesulih purusa lan perangane awak). Ater-ater lan panambange tetep ngoko.

 

Kang nggunakake:

1.    Bocah karo bocah ngandhakake wong tuwa.

2.    Bojo marang kakunge.

3.    Wong tuwa marang wong enomsingdiurmati.

4.    Guru marang tilas muride sing wis kulawarga.

 

Tuladha 1:

Ibu                :  “Lho Pak, arep tindak ngendi?”

Bapak           :  “Menyang Kelurahan, ditimbali Pak Lurah.”

Ibu                :  “Lha ngko kondure jam pira?”

Bapak           :  “kira-kira jam 5 nan.”

 

Tuladha 2:

Ibnu              :  “Zen, pan ngendi?”

Zeni              :  “Kiye, enyong didhawuhi Pak Guru njukut kapur.”

Ibnu              :  “Yuh maring koprasi disit tuku jajan?”

Zeni              :  “Emoh lah, ngko didukani Pak Guru, njukut kapur bae suwe nemen.”

 

3.      BASA KRAMA LUGU

Basa krama lugu yaiku basa kang wujud tembunge kabeh krama. Ater-ater di dadi dipun, tak/dak dadi kula panambang e,ane dadi ipun utawa nipun, panambang ake dadi aken.

 

Kang nggunakake:

1.    Basane bocah marang wong tuwa ngandhakake awake dhewe .

2.    Basane bocah marang wong tuwa ngandhakake bocah liya.

 

Tuladha:

1. Budhe     : “Her wis mangan durung?”

           Heru        : “Kula dereng nedha wau tumbas ponggol sampun telas.


2. Bu Guru  : “Anggi…., Endang durung mlebu nang ngendi?”

           Anggi      : ”Endang nembe tumbas Antangin bu guru.”

 

4.      BASA KRAMA ALUS

Basa krama alus yaiku basa kang wujud tembunge krama karo tembung krama inggil(tembung krama inggile ana ing tembung kriya, tembung sesulih purusa, lan perangan awak), ater-ater di-  dadi dipun- , panambang  -e,  -ane dadi –ipun, panambang –ake dadi –aken.

Kang diowahi dadi krama inggil yaiku:

1.    tembung kriya (kata kerja, bs Indonesia)

tuladha:

                  mangan    dhahar

                  tangi         wungu

                  adus          siram

2.    tembung sesulih purusa (kata ganti orang, bs Indonesia)

tuladha:

                  aku           kula

                  kowe        panjenengan

3.    perangan awak (bagian-bagian tubuh)

tuladha:

                  tangan      asta

                  sikil          samparan

                  sirah         mustaka

4.    ater-ater:

di -   dipun -,  tuladha:

                              dijaluki        dipunsuwuni

                              diwenehi      dipunaturi

                              disaponi       dipunsaponi

dak/tak-      kula,  tuladha:

                              dakpangan  kula dhahar

                              dakjukut       kula pendhet

kok-         panjenengan, tuladha:

                              kokjukut        panjenengan pendhet

                              koktulis         panjenengan serat

- panambang:

-e      -ipun,  tuladha:

                              tase                 tasipun

                              ngomonge      ngendikanipun

-ne     -nipun,  tuladha:

                              sapune           sapunipun

                              sepatune        sepatunipun

-ake    -aken,  tuladha:

                              jukutake          pendhetaken

                              tukokake         pundhutaken

-mu       panjenengan,  tuladha:

                              bukumu            buku panjenengan

                                    omonganmu   ngendika panjenengan

  

Kang nggunakake:

1.    Anak marang bapak ibune.

2.    Murid marang guru.

3.    Wong enom marang wong tuwa kang kudu dikurmati.

4.    Pembantu marang majikane.

 

Tuladha 1:

            Pak Guru    :  “Ton, koen mengko dadi ketua panitia perpisahan ya?”

Anton         :  “Inggih Pak. Kula nyuwun   bimbinganipun supados lancar sedayanipun.”

 

Tuladha 2:

Bapak         :  “Tin, undhangan perpisahan sekolahmu kuwi kapan?”

Tini             : “Benjang dinten Setu, tanggal 16 juni wanci jam 09.00 ngantos paripurna, Pak.”

 

Tuladha 3:

Sinta           :  “Mbah, panjenengan dipunaturi dhahar rumiyin.”

Simbah       :  “Simbah dhahare mengko wae, Nok. Padharane simbah isih krasa wareg.”

Komentar

Postingan populer dari blog ini

KESIMPULAN DAN REFLEKSI PEMIKIRAN KI HAJAR DEWANTARA

KONEKSI ANTARMATERI MODUL 3.1